Organik tavukçuluk

Kaynak: Şahin, A., Kutlu, H.R., Görgülü, M. 2004. Organik Tavukçuluk: Organik Tarım Prensiplerine Uygun Bakım ve Besleme ile Piliç Eti ve Yumurta Üretimi. 12.Zootekni Bilim Kongresi, 1-3 Eylül 2012, Isparta.

Özet: Organik tavukçuluk,  tavukların beslenme ve sağlık koruma önlemlerinde sentetik olarak üretilen besin ve kimyasal maddelerin kullanılmamasını öngören, tavukların doğal davranış ve fizyolojilerini rahatsız etmeyecek şekilde beslenme ve çevresel isteklerinin karşılandığı bir tavukçuluk üretim sistemdir. Bu sistemde üretilen tavukçuluk ürünleri, kalite kontrol ve standardizasyondan sonra ancak “organik tavukçuluk ürünleri” olarak nitelendirilir.

Organik Tarım Standartlarına göre, uygun bir şekilde organik tavukçuluk yapabilmek için, tavuk beslemede kullanılacak yemlerin, tamamıyla organik tarım prensiplerine göre üretilen, iyi kalitede yem ham maddelerini içermesi gerekmektedir. Sadece, organik bitkisel ürünlerin uygun metotlarla işlenmesi sonucu elde edilen yan ürünler, organik tavuk beslemede kullanılabilir. Sentetik renklendiriciler, antibiyotikler, büyümeyi uyarıcı hormon ve benzeri yem katkı maddeleri, iştah açıcılar, üre, hayvansal yan ürünler, saf amino asitler ve genetik olarak modifiye edilmiş yem hammaddeleri veya mikroorganizmalar gibi suni yollardan sağlanan yem ve yem katkı kaynakları organik tavuk beslemede kullanılmamalıdır. Bunun yanında,  vitamin, iz elementler ve diğer yem katkıları için alternatif olarak tıbbi ve aromatik bitkilerin farklı kısımları veya bunların özütleri gibi doğal kaynaklar kullanılmalıdır. Tavukların içme suları, sağlığa zararlı kalıntı madde içermemeli ve sürekli olarak hayvanların tüketimlerine sunulmalıdır. Tavuklara, organik tarıma dayalı bitkisel üretim sonucu oluşturulan kümes etrafındaki mer’a alanlarında yeterli otlama imkanı sunulmalıdır. Tavukların bir günlük yaştan itibaren organik yemle beslenmeleri ve organik mer’adan da rotasyonlu olarak yararlanabilmeleri sağlanmalıdır. Ayrıca, tavukların yemlenmelerinde kullanılacak  ekipman ve barınak içi yapılanma, hayvanların doğal davranış ve fizyolojilerini rahatsız etmeyecek şekilde planlanmalıdır.

Organik piliç eti ve yumurta üretimi için gereksinim duyulan hayvan kaynağı, civciv veya yarka olarak, organik üretim yaptığı bilinen bir damızlık işletmeden veya organik üretim için kabul edilebilir bir damızlıkçı işletmeden temin edilmelidir. Günlük yaşta etçi civcivlerin 12 haftalık  organik tarım standartlarına uygun bakım ve besleme uygulamaları ile yaklaşık 3-4.5 civarında bir yemden yararlanma oranı ile 2-3 kg pazarlanabilir canlı ağırlığa ulaşmaları hedeflenir. Günlük yaşta temin edilen yumurtacı civciv veya daha ileri yaşta temin edilen yarkalar, organik hayvan bakım ve besleme ilkelerine göre yapılacak büyütme ve yumurta dönemi beslemesi ile 72 haftalık yaşa kadar yaklaşık 3 civarında bir yemden yararlanma oranı ile tavuk başına 270 adet yumurta üretimi hedeflenir. Öte yandan, organik yumurta üretiminde, konvensiyonel bir damızlıkçı işletmeden temin edilen yarkaların ürettikleri yumurtalar, en az 6 haftalık bir geçiş  döneminden sonra “organik yumurta” olarak nitelendirilebilir.  Sonuçta; organik tarım kriterlerine göre elde edilecek tavukçuluk ürünleri ile insanların daha sağlıklı ve güvenilir hayvansal gıdalarla beslenmeleri ve, ayrıca, entansif üretime nazaran daha doğal koşullarda bakım ve beslenme ile hayvanların fizyolojik olarak daha rahat olmaları beklenmektedir.

Giriş

Dünya tarımındaki bazı problemler (aşırı  tarımsal ürün  üretim ve israfı, tarım sektöründeki ve tüketicilerdeki gelir dağılımdaki dengesizlikler, ekolojinin pestisit ve diğer kimyasal  birikimlerden dolayı bozulması, sağlıklı ve güvenilir gıda arayışları, kırsal kesimden yaşayanların sayısının giderek azalması, entansif tarım kaynaklı hastalık riskleri gibi) organik tarım yönünde yasal yapılanmalara ve bunların uygulamalarını zorunlu hale getirmiştir (Lampkin, 1990).

Organik tarım, toprak-bitki-hayvan arasında karşılıklı bağımlılık esasına dayanan, toprağın organik maddesinin iyileştirilmesi yanında bitki ve hayvanların beslenme gereksinmelerini karşılanması ve neticede insanların çevre dostu bir üretimle sağlıklı ve güvenilir şekilde beslenmelerine imkan tanıyan bir üretim faaliyetidir. Başlangıçta, organik hayvancılığın  maliyeti yüksek olsa da, “gelecek nesillere daha  sağlıklı ve yaşanabilir bir Dünya bırakmak” uğruna yapılması gereken bir tarımsal faaliyettir. Konvensiyonel hayvancılığın en yoğun bir şekilde uygulandığı tavukçuluk sektöründe de diğer tarım faaliyetlerinde olduğu gibi insan ve çevre       dostu üretim metodlarının geliştirilmesine ve yaygınlaştırılmasına gereksinim vardır. Organik tavukçuluk, tavukların beslenme ve sağlık koruma önlemlerinde sentetik olarak üretilen besin ve kimyasal maddelerin kullanılmamasını öngören, onların doğal davranış ve fizyolojilerini rahatsız etmeyecek şekilde beslenme ve çevresel isteklerinin karşılandığı bir üretim sistemdir. Bu sistemde üretilen tavukçuluk ürünleri (et, yumurta), kalite kontrol ve standardizasyondan sonra ancak “organik tavukçuluk ürünleri” olarak nitelendirilir.  Bu bildiride; ulusal ve uluslararası yasa ve yönetmeliklere göre belirlenen organik tarımın tavukçulukla olan kısımları hayvan besleme ve genel ziraat bilgileri ışığında uygulanabilir tarzda  özetlenmeye çalışılmıştır.